“สิ่งสำคัญที่สุดของการสอนออนไลน์นั่นก็คือวินัยในการเรียน” ซึ่งการศึกษาไทยขาดเรื่องนี้มานานมากวินัยเป็นเรื่องสำคัญที่สุดที่จะเป็นตัววัดว่าเด็กมีความพร้อมมากน้อยเพียงใด จะตื่นมาตามเวลาที่ครูจะสอนหรือไม่ จะอ่านหนังสือ จะทำการบ้าน จะส่งงาน ฯลฯ ตามตารางที่กำหนดให้ไว้มากน้อยเพียงใด ตราบใดที่นักเรียนนักศึกษาไม่มีวินัยในตนเอง โปรแกรมดีที่สุดอย่างไรก็ไม่ได้ช่วยให้ผู้เรียนมีความขยันหมั่นเพียรขึ้น สื่อการสอนเทคโนโลยีการสอน จึงเป็นเพียงกระพี้ประกอบเท่านั้น เพียงว่าเราจะวัดความมีวินัยของเด็กได้อย่างไรและคำถามนี้จะไม่มีปัญหาถ้าเราปลูกฝังความมีวินัยให้กับเด็กมาตั้งแต่ยังเล็ก

     วันที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ.2564 เวลา 13.00 - 15.30 น. ที่ผ่านมา โดยสำนักงานพัฒนาวินัยนักศึกษานักศึกษา มหาวิทยาลัยรังสิต และสาขาวิชาการประชาสัมพันธ์และสื่อสารองค์กร ได้มีการจัดงานสัมมนาออนไลน์ภายใต้หัวข้อ “การสร้างวินัยสไตล์ใหม่ เรียนอออนไลน์ อย่างไรให้แฮปปี้” ซึ่งการสัมมนาในครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อให้นักศึกษาตระหนักถึงวินัยในการเรียนออนไลน์ ตลอดจนส่งเสริมและพัฒนาให้นักศึกษาเรียนออนไลน์ได้อย่างมีความสุขและมีประสิทธิภาพ โดยมีหัวข้อและประเด็นที่น่าสนใจอย่างหลากหลายประกอบด้วย การเสริมสร้างและปลูกฝังวินัยในการเรียน การสร้างบรรยากาศและการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้เรียนและผู้สอนในสถานการณ์โควิด 19 ข้อจำกัดในการเรียนการสอนออนไลน์ รวมทั้งประเด็นการทุจริตของนักเรียนและนักศึกษาในการสอบอีกด้วย ซึ่งการสัมมนาครั้งนี้ได้รับเกียรติจากวิทยากร 3 ท่านที่ได้มาให้องค์ความรู้และประสบการณ์เพื่อแลกเปลี่ยนแนวคิดกับการสร้างวินัยในการเรียนออนไลน์ ได้แก่ อาจารย์ อัตถกร ธรรมศิริ ผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาวินัยนักศึกษานักศึกษามหาวิทยาลัยรังสิต ดร.สมิตา กลิ่นพงศ์ ผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาบุคคลและรองคณบดีฝ่ายบริหาร คณะบริหารธุรกิจและนางสาวชมพูนุช บุญเที่ยง นักศึกษาคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ชั้นปีที่ 2 ตัวแทนนักศึกษามหาวิทยาลัยรังสิต

การเสริมสร้างและปลูกฝังวินัยในการเรียน

     ในด้านการเสริมสร้างและปลูกฝังวินัยในการเรียนนักศึกษา มหาวิทยาลัยรังสิต อาจารย์อัตถกร ธรรมศิริ กล่าวว่า “การเสริมสร้างวินัยนักศึกษาถือได้ว่าเป็นงานงานหลักของมหาวิทยาลัยโดยตรง โดยฝ่ายที่มีหน้าที่นี้ได้แก่ สำนักงานพัฒนาวินัยนักศึกษานักศึกษามหาวิทยาลัยรังสิต โดยหนึ่งภาระงานนั่นก็คือการดูแลวินัยของนักศึกษาซึ่งงานในด้านนี้” การสร้างวินัยในการเรียนคืออะไร? อาจารย์อัตถกร ธรรมศิริ ได้ให้แนวคิดว่า “การสร้างวินัยในการเรียนคือการส่งเสริมให้นักศึกษาเกิดวินัยในการเรียนโดยการสร้างข้อปฏิบัติและข้อตกลงร่วมกัน เพราะทั้งสองสิ่งนี้จะเป็นการสร้างกรอบให้ระหว่างอาจารย์และนักศึกษาสามารถดำเนินการเรียนการสอนได้ แต่ทั้งนี้ในสถานการณ์แบบนี้ก็ต้องคำนึงถึงความยืดหยุ่น เพราะการเรียนออนไลน์มีวินัยบางอย่างที่ปฏิบัติไม่ได้ ก็ต้องให้ความสำคัญในส่วนนี้เช่นกัน”

     ด้าน ดร.สมิตา กลิ่นพงศ์ ได้ให้แนวเช่นเดียวกันว่า “ในยุคของ New Normal ซึ่งทางมหาวิทยาลัยเองก็ได้มีการปรับเปลี่ยนการเรียนการสอน โดยใช้ Model ที่คิดค้นแล้วนำมประยุกต์ใช้ร่วมกัน ซึ่งหนึ่งในนั้นก็มีเกี่ยวข้องกับการพัฒนาวินัยของนักศึกษาด้วย” ชมพูนุช บุญเที่ยง ตัวแทนนักศึกษาก็ได้ให้แนวเห็นว่า “การมีวินัยขึ้นอยู่กับตัวบุคคล ซึ่งแต่ละคนก็มีแนวทางที่แตกต่างกันไป โดยตนมองว่าสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดการปฏิบัติที่แตกต่าง นั่นก็คือสภาพบรรยากาศในการเรียนที่แตกต่างกันออกไป เราไม่ได้เรียนภายในห้องเรียนปกติ เราเรียนอยู่ที่บ้าน ดังนั้นจึงทำให้การสร้างวินัยในการเรียนต้องปรับเปลี่ยนไปด้วยในแต่ละบุคคล”

     สิ่งสำคัญในการสร้างวินัยในการเรียนออนไลน์ อาจารย์อัตถกร ธรรมศิริ มองว่า “สิ่งแรกที่สำคัญคือ การสร้างการตระหนักรู้ เพราะสิ่งนี้จะทำให้เรารู้ว่าว่าเราทำอะไรอยู่และจะไปถึงเป้าหมายได้อย่างไร” ด้านดร.สมิตา กลิ่นพงศ์ก็ได้ข้อเสนอที่สำคัญอีกว่า “ในการเรียนการสอนออนไลน์เราควรต้องมีการส่งเสริมวินัยในการเรียน แต่เราก็ไม่ควรปฏิบัติตามแนวทางทั้งหมด ควรที่จะใช้การสอดแทรกในสอนและวางกติการ่วมกัน วิธีการนี้จะทำให้เกิดกระบวนการทำงานเป็นทีมซึ่งส่งผลให้เกิดการเคารพระหว่างกันภายในห้องเรียน” อาจารย์ อัตถกร ธรรมศิริ ได้เสริมอีกว่า “การมีวินัยมันไม่ใช่เรื่องของการบังคับแต่มันเป็นพื้นฐานที่มนุษย์ทุกคนพึงมี ต่อมาคือการมีส่วนร่วมเพื่อวางกรอบกติการ่วมกัน เช่น การกำหนดเวลาในการเรียน เมื่อเกิดการ ไม่ปฏิบัติตามกติกา ผู้เรียนก็จะเกิดการเรียนรู้และปฏิบัติตามกติกาของสังคม และประการสุดท้ายอาจารย์ผู้สอนก็ควรเป็นแบบอย่างในการประพฤติปฏิบัติเพื่อเป็นแบบอย่างที่ดีให้กับนักศึกษา”

     สิ่งสำคัญในการสร้างวินัยในการเรียนออนไลน์ อาจารย์อัตถกร ธรรมศิริ มองว่า “สิ่งแรกที่สำคัญคือ การสร้างการตระหนักรู้ เพราะสิ่งนี้จะทำให้เรารู้ว่าว่าเราทำอะไรอยู่และจะไปถึงเป้าหมายได้อย่างไร” ด้านดร.สมิตา กลิ่นพงศ์ก็ได้ข้อเสนอที่สำคัญอีกว่า “ในการเรียนการสอนออนไลน์เราควรต้องมีการส่งเสริมวินัยในการเรียน แต่เราก็ไม่ควรปฏิบัติตามแนวทางทั้งหมด ควรที่จะใช้การสอดแทรกในสอนและวางกติการ่วมกัน วิธีการนี้จะทำให้เกิดกระบวนการทำงานเป็นทีมซึ่งส่งผลให้เกิดการเคารพระหว่างกันภายในห้องเรียน” อาจารย์ อัตถกร ธรรมศิริ ได้เสริมอีกว่า “การมีวินัยมันไม่ใช่เรื่องของการบังคับแต่มันเป็นพื้นฐานที่มนุษย์ทุกคนพึงมี ต่อมาคือการมีส่วนร่วมเพื่อวางกรอบกติการ่วมกัน เช่น การกำหนดเวลาในการเรียน เมื่อเกิดการ ไม่ปฏิบัติตามกติกา ผู้เรียนก็จะเกิดการเรียนรู้และปฏิบัติตามกติกาของสังคม และประการสุดท้ายอาจารย์ผู้สอนก็ควรเป็นแบบอย่างในการประพฤติปฏิบัติเพื่อเป็นแบบอย่างที่ดีให้กับนักศึกษา”

การสร้างบรรยากาศและการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้เรียนและผู้สอนในสถานการณ์โควิด-19

     ในการสร้างบรรยากาศและการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้เรียนและผู้สอนในสถานการณ์โควิด 19 ดร.สมิตา กลิ่นพงศ์ ได้ให้แนวคิดที่น่าสนใจว่า “การเรียนแบบปกติกับการเรียนออนไลน์ไม่เหมือนกัน ดังนั้น สิ่งที่สำคัญคือการปรับตัว โดยการเองมองย้อนกลับไปยังการเรียนการสอนในสถานการณ์ปกติแล้วคิดถึงบรรยากาศแบบนั้น ในด้านของอาจารย์การสร้างบรรยากาศง่าย ๆ ภายในห้องเรียนคือ การพูดคุยทักทาย ถามไถ่ถึงประเด็นที่สำคัญทางสังคมและการสร้างบรรยากาศก็ต้องมีการปรับเปลี่ยนไปตามช่วงวัยของผู้เรียน นอกจากนี้แล้วบุคลิกภาพของผู้สอนก็เป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยสร้างบรรยากาศในการเรียนมีมากขึ้นตามไปด้วย”

     สอดคล้องกับ อาจารย์อัตถกร ธรรมศิริ ที่ได้ให้แนวคิดเช่นเดียวกันว่า “การสร้างบรรยากาศควรเน้นไปเรื่องของกิจกรรม โดยสร้างบรรยากาศที่น่าเรียนมากขึ้น โยการแลกเปลี่ยนชวนคิดชวนคุย ทำกิจกรรมที่เน้นกิจกรรมกลุ่ม การนำเสนอผลงานหรือการสอนผ่านเกม ซึ่งเป็นการสร้างแรงจูงใจให้กับผู้เรียน

     การเรียนออนไลน์กับการทดแทนในห้องเรียน อาจารย์อัตถกร ธรรมศิริ ได้ให้แนวคิดว่า “การเรียนออนไลน์ก็สามารถทดแทนกันได้ แต่ก็จะมีปัญหาและอุปสรรคในเรื่องของการใช้เทคโนโลยีที่อาจจะมีปัญหาในแต่ละบุคคลแตกต่างกันไป ท้ายที่สุดแล้วเราก็จะต้องมองย้อนกลับมาดูว่าเราได้ทำหน้าที่ในการเรียนเต็มประสิทธิภาพหรือยัง” ดร.สมิตา กลิ่นพงศ์ กล่าว่า “การเรียนออนไลน์สามารถทดแทนได้ แต่เพื่อให้ได้ประสิทธิภาพในการเรียนรู้ที่ดี ก็ควรจะต้องมีการปรับตัวทั้งผู้เรียนและอาจารย์ผู้สอนไปพร้อม ๆ กัน ”